محاسبه ی شب کاری طبق قانون کار | مفهوم شب کاری

شیفت شب یک جنبه مهم از زندگی کاری است که بسیاری از افراد مانند پرستاران و نگهبانان با آن روبرو می شوند. کار در شیفت شب نیازمد تمرکز، انعطاف پذیری و مهارت های ویژه است. این نوع کار فرصت ها و چالش های منحصر به فردی ارائه می دهد و برخی از آن لذت می برند. از طرف دیگر، این مدل شیفت ممکن است بر روی سلامتی و زندگی شخصی تاثیرات منفی بگذارد. بنابراین، تعادل بین زندگی کاری و زندگی شخصی ایجاد وقفه های مناسب برای استراحت در این شیفت بسیار اهمیت دارد.

 شیفت شب طبق قانون کار

بر اساس ماده 53 قانون کار، از ساعت 10 شب تا 6 صبح به عنوان شیفت شب در نظر گرفته می شود. بنابراین کارگری که در بعضی از روزهای ماه در این ساعات کار کند مشمول حقوق شب کاری می باشد. و شب کاری در مورد آن‌ها نیز صدق می‌ کند. محاسبه حقوق این دسته از کارگران با کارگران عادی متفاوت است.

محاسبه ی شب کاری در قانون کار

در صورتی که کارگرانی به طور دائمی به شب کاری مشغول هستند باید علاوه بر حقوق عادی خود، مبلغی نیز تحت عنوان فوق العاده شب کاری که 35 درصد مزد آنها می باشد را دریافت کنند. برای محاسبه فوق العاده شب‌ کاری کارمندان ابتدا باید میزان ساعت کاری آنها در بازه زمانی 10 شب تا 6 صبح را حساب کرد؛ سپس فوق العاده شب کاری را به ازای هر ساعت تعیین کنید. در آخر تعداد ساعات را در حق شب کاری ضرب کنید تا حقوق شب کاری را به دست آورید. توجه داشته باشید که مبنای محاسبه شب کاری، مزد ساعتی است و نباید مزد روزانه را مبنا قرار داد؛ بنابراین برای محاسبه حق شب کاری باید مراحل زیر به ترتیب طی شود:

شروط محقق شدن حقوق بر اساس شب کاری

به طور کلی در صورتی که دو شرط زیر وجود داشته باشد می‌توانیم بگوییم که شب‌کاری محقق شده است:

• کار در ساعات 22 تا 6 صبح
• کارگر موردنظر، نوبت کار نباشد. این یعنی شیفت شب به عنوان یکی از شیفت های اصلی او نباشد. کارگری که نوبت کار باشد، بابت کار در ساعات شب باید 15 درصد بیشتر از مزد ساعات روز دریافت کند.

حقوق شب کاری چگونه محاسبه می‌شود؟

برای اینکه بدانید محاسبات شب کاری چطور انجام می شود یک مثال ساده برای شما آن را محاسبه می کنیم

الف- مزد ساعتی را با فرمول زیر به دست آورید:

مزد روز / 7.33

 ب- فوق العاده شب کاری را در ازای هر ساعت محاسبه کنید:

 مزد ساعتی * 1.35

 ج- محاسبه مجموع کارکرد ماهانه کارگر بر اساس اطلاعات که سیستم حضور و غیاب به شما می دهد.

 د- مجموع ساعاتی که کارگر، شب کاری انجام داده است را در فوق العاده‌ای که به هر ساعت تعلق می گیرد ضرب می کنیم.

در ادامه یک مثال می زنیم تا نحوه انجام این محاسبات را بهتر متوجه شوید.

 فرض کنید که مزد روزانه کارگری 2,388,728 ریال است و برای 7 بار در ماه از ساعت 12 شب تا 8 صبح کار کرده است. چه مقدار فوق العاده شب‌ کاری به این کارگر تعلق می گیرد؟

 ابتدا مزد ساعتی را حساب می کنیم:

 325.883 = 7.33 / 2,388,728

 سپس فوق‌العاده شب کاری بابت هر ساعت را حساب می کنیم:

 439.943= 1.35 * 325.883

 تعداد ساعات شب کاری که در ماه انجام شده را برآورد می کنیم:

 این کارگر7 بار در ماه از ساعت 12 شب تا 8 صبح کار کرده است. یعنی در هر کدام از این موارد، 6 ساعت شب کاری داشته است. ابتدا مجموع ساعات کارکرد شبانه را مشخص می کنیم:

 42 ساعت = هر روز 6 ساعت * 7 روز

 مبلغ ماهانه حق شب کاری را به دست می آوریم:

 مبلغ ماهانه = مزد هر ساعت فوق العاده شب کاری * ساعات شب کاری

 18.477.606= 439.943* 42

تفاوت شب کار با نوبت کاری

بر اساس ماده 55 قانون کار درباره نوبت کاری، اگر ساعات کاری کارگر به گونه ای باشد که در طول یک ماه چرخش داشته باشد، نوبت‌ کاری یا همان شیفت کاری اتفاق می افتد. اما شب کاری به صورت مستمر اتفاق نمی افتد و به درخواست کارفرما انجام می شود.

حتما بخوانید: مقاله ی آشنایی با انواع شیفت کاری و نوبت کاری

تفاوت شب کاری با اضافه‌ کاری

شب‌کاری و اضافه‌ کاری دو معقوله ی جداگانه هستند که گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. کارگری که بیشتر از ساعات کاری موظفی تعیین شده توسط قانون کار در ماه کار می کند مشمول دریافت اضافه‌کار خواهد شد، و کارگر به ازای هر ساعت اضافه‌کار مشمول 40 درصد مزد بیشتر خواهد شد. اما شب کاری در ساعات خاصی اتفاق می افتد و محاسبه حق شب‌کاری با ضریب 35 درصد انجام می گیرد که در قسمت‌های بالا به شما توضیح داده شد.

قانون استراحت در شب کاری

با دانستن و اطلاع از عوارض شب کاری، افرادی هستند که در شیفت شب هستند، باید بدانید که در قانون استراحت در شب کاری پیش بینی نشده است؛ اما در صورتی که کارفرما و کارگر به توافق برسند با هدف بازدهی بیشتر و کاهش عوارض شب کاری می توانند زمانی را به استراحت اختصاص بدهند.

قانون اضافه کاری در شب کاری

قانون گذار ارجاع هر گونه اضافه کاری به کارگران شیفت شب یا اضافه کاری برای شیفت شب کار را منع کرده است، در صورتی که کارفرما از قانون سرپیچی کند و چنین کاری را انجام دهد، متخلف به شمار می رود و مجازات اعمال اضافه کاری برای شیفت شب کار توسط کارفرما، بار اول جریمه نقدی و بار دوم می تواند بین ۹۱ روز تا 180 روز حبس در پی داشته باشد.

اما اگر کارفرما با موافقت کارگران روز کار، بخواهد اضافه کاری در شیفت شب داشته باشد، در این صورت باید توجه داشته باشید که اضافه کاری در شیفت شب مشمول (35%) شب کاری و (40%) اضافه کاری بابت کار در شیفت شب خواهد بود.

کار در شب برای چه کسانی ممنوع است؟

شب کاری و استخدام شب کاری باید با توافق کارگر و کارفرما صورت بگیرد و کارفرما حق اجبار برای شب کاری را ندارد، طبق قانون کار، برای کارگران نوجوان ۱۵ تا ۱۸ ساله ممنوع است، همچنین در صورتی که محیط کار برای شب کاری مناسب نباشد، کارفرما اجازه استخدام شیفت شب را ندارد. شب کاری باید مورد توافق کارگر و کارفرما قرار بگیرد. و کارگرانی که شب کار هستند اما شب کاری در قرارداد آن ها ذکر نشده است نیز نباید نگرانی داشته باشند زیرا در صورت بروز اختلاف و اثبات شب کاری، کارفرما موظف است تمام حقوق شما را برای بر مبنای حقوق شب کاری در قانون کار پرداخت کند.

 
استخدام شیفت شب چگونه است؟

افرادی هستند که بنابر نیاز و یا به دلایلی مایل به کار در شیفت شب هستند، علاوه بر سازمان ها و ارگان هایی که باید به صورت 24 ساعته فعال باشند، حتی امروزه مشاغلی همچون شبکاری در اسنپ، کار با موتور شیفت شب به دلیل کاهش ترافیک و یا به عنوان شغل دوم رواج پیدا کرده است. برای استخدام کار شیفت شب باید ابتدا شرایط کاری را بررسی کنید، سپس با توجه به شرایط کاری، عوارض شیفت شب و شرایط تحصیلی، فیزیکی و روحی خود نسبت به درخواست و استخدام شب کاری اقدام کنید.

مزایای کار در شیفت شب

کار در شیفت شب می تواند مزایای خاص خود را داشته باشد ازجمله:

• پاداش مالی: معمولا کار در در شیفت شب با پاداش مالی بیشتری همراه است.
• امکانات آرامش: محیط کار در شب آرامش بیشتری دارد و این موضوع می تواند برای خیلی از افراد جذاب باشد.
• فرصت های شغلی: برای برخی از افراد که در شیفت شب مشغول به کار هستند، ممکن است فرصت های شغلی بیشتری باز باشد.

لیست برخی از مشاغل شب کار؛ مهم ترین شغل‌های شیفت شب

مشاغل شب کار به عنوان یک شاخه مخصوص از بازار کار مطرح هستند و فعالیت آنها بصورت 24 ساعته می باشد. برخی از مشاغل شب کارعبارت اند از:

• نگهبانان
• پرستاری و مراقبت از سالمندان
• کار در پمپ های بنزین
• رانندگان اتوبوس های بین شهری
• آتش نشانان
• مأموران نیروی انتظامی
• کارکنان بیمارستان
• کارمندان صدا و سیما
• کار در رستوران ها، کافه ها و سایر صنایع هتلداری
• کارکنان فرودگاه، راه آهن و پایانه های مسافربری
• پرسنل داروخانه های شبانه روزی
• شغل های فناوری اطلاعات و ارتباطات

بهترین نرم افزار محاسبه شب کاری و اضافه کاری

محاسبه‌ ی میزان ساعت کاری، اضافه کاری و شب کاری با عوامل پیچیده و متعددی همراه است که یک نرم افزار دقیق و کاربردی می‌تواند به شما کمک چشمگیری کند. اگر به دنبال بهترین نرم افزار حضور و غیاب هستید، زون را توصیه می‌کنیم.

حتما بخوانید: مقاله ی بهترین نرم افزار های حضور و غیاب در سال 2023

سخن پایانی

شب کاری یکی از شیوه های کار است که محاسبات حقوق مربوط به آن با ضرایب متفاوتی انجام می شود. برای اینکه حق شب کاری به درستی پرداخت شود فرمول محاسبه شب کاری و تفاوتی که شب کاری با نوبت کاری و اضافه کاری دارد را برای شما بیان کرده ایم تا با وظایف و حقوقی که کارگر و کارفرما در این رابطه دارند آشنا شوید.